Category: JUBILEUM50JAAR

T – Rontgen imaging

Röntgencamera’s: Creatieve technieken voor afbeeldende systemen     UitdagingDoorbraakInzetLinks     Uitdaging In 1970 toont de Amerikaanse satelliet UHURU aan dat er kosmische röntgenbronnen bestaan. In 1974 laat de Astronomische Nederlandse Satelliet (ANS) zien dat sommige van die bronnen snelle veranderingen in intensiteit vertonen, in de orde van minuten tot seconden. Voor het verdere onderzoek naar deze, en …

Continue reading

T – Rontgen tralies

Röntgentralies: De weg geopend naar röntgenspectrometrie     UitdagingDoorbraakInzetLinks     Uitdaging Spectra kennen we uit het zichtbare licht. Meestal ontstaan ze door breking van het licht door glas (prisma) of water (regenboog). Röntgenstraling laat zich niet breken door glas, en dus moet er iets anders worden bedacht om röntgenspectra te verkrijgen. Maar waarom zouden we …

Continue reading

V – Onbekend heelal

Onbekend heelal: Waaruit bestaat de donkere materie en wat is de aard van de donkere energie?   Wat weten we niet?Wat weten we wel?Hoe zouden we erachter kunnen komen?Links   Wat weten we niet? Om met de deur in huis te vallen: van alles wat er in het heelal zit, zien we tot nu toe maar …

Continue reading

V – Eerste sterren

De eerste sterren: Hoe ontstaan de allereerste sterren na de oerknal?     Wat weten we niet?Wat weten we wel?Hoe zouden we erachter kunnen komen?Links     Wat weten we niet? In onze omgeving in het Melkwegstelsel kunnen we tot in detail zien hoe nieuwe sterren ontstaan. Grote wolken van gas en stof trekken samen onder …

Continue reading

I – COS-B

COS-B: Detector gevoelig voor gammastraling uit het heelal   De uitdagingDe oplossingVerdere ontwikkelingLinks     De uitdaging In de jaren zestig van de vorige eeuw, dus vlak na de start van het ruimteonderzoek in Nederland, is heel erg weinig bekend over hoe de hemel er uit ziet als je zou kijken naar de meest energierijke straling: …

Continue reading

I – ANS

ANS: Ultraviolettelescoop uit Groningen naast een röntgentelescoop uit Utrecht   De uitdagingDe oplossingVerdere ontwikkelingLinks     De uitdaging Het idee voor een nationale sterrenkundige satelliet ontstaat bij Jan Borgman van de GROC-werkgroep Fotometrie in Groningen. Hij maakt ook de keuze om ultravioletwaarnemingen van sterren te gaan doen, omdat dit aansluit bij de wetenschappelijke expertise die in Groningen …

Continue reading

R – Oerkrachten in de zon

Solar Maximum Mission: Oerkrachten in de zon     Missie in het kortBelangrijkste resultatenVoortgezet onderzoekLinks     Missie in het kort Op 14 februari 1980 lanceert NASA de Solar Maximum Mission. Deze satelliet voor zonneonderzoek moet vooral waarnemingen verzamelen op een moment dat de zon zich in een piek bevindt van de 11-jarige activiteitscyclus. Aan …

Continue reading

R – Eerste warmtekaart

IRAS: Eerste warmtekaart van de hemel    Missie in het kortBelangrijkste resultatenVoortgezet onderzoekLinks     Missie in het kort De eerste plannen voor een infraroodsatelliet bestaan al voordat de Astronomische Nederlandse Satelliet (ANS) wordt gelanceerd. Jan Borgman realiseert zich dat er voor het optisch sterrenkundig onderzoek in Groningen eigenlijk geen toekomst meer is. Maar wel in …

Continue reading

Canon van het Nederlands ruimteonderzoek

Vijf toptienlijstjes over Nederland in de ruimte Halverwege de jaren vijftig van de 20ste eeuw – met name na de lancering van de Russische Sputnik-satelliet in 1957 – zien astronomen in dat de ruimtevaart kan helpen de grote vragen van het ruimteonderzoek te beantwoorden. Henk van de Hulst richt in 1960 de Commissie voor Geofysica …

Continue reading

O – Kees de Jager

Kees de Jager (1921): Pionier van het ruimteonderzoek      Onderscheid Belangrijkste bijdragen Opmerkelijk Links     Onderscheid Prof. dr. C. (Kees) de Jager studeert natuurkunde, wiskunde en sterrenkunde aan de Universiteit Utrecht en promoveert in 1952 bij prof. dr. Marcel Minnaert op een proefschrift over het zonnespectrum, en dan met name de waterstoflijnen in …

Continue reading