19-04-22 |
Ruimtestof, astroïden en kometen volstaan voor al het water op Mercurius
Mercurius herbergt waterijs in de diepste kraters van zijn poolgebieden. Maar het is onduidelijk hoe die watermoleculen op de planeet terecht zijn gekomen. Een nieuwe simulatie laat nu zien dat invallende kleine hemellichamen zoals asteroïden, kometen en ruimtestof genoeg water met zich meedragen om alle aanwezige ijslagen te vullen. De studie vormt de basis voor nieuw onderzoek naar water op planeten buiten ons zonnestelsel. Publicatie in Icarus op 19 april. |
|
|
11-04-22 |
28-03-22 |
Nieuwe methode om gasstromen vanuit sterrenstelselkernen te bestuderen als voorbereiding op Athena
In tegenstelling tot onze Melkweg hebben sommige sterrenstelsels een actief zwart gat in hun centrum dat krachtige gasstromen wegblaast. Maar we weten nog weinig over hun oorsprong en wat ze teweeg brengen. ESA’s toekomstige röntgenmissie Athena gaat hier verandering in brengen. In voorbereiding op de lancering volgend decennium hebben astronomen van SRON en de UvA nu een nieuwe methode ontwikkeld om Athena te gebruiken om deze gasstromen te bestuderen. |
|
22-03-22 |
ERC Grant voor 3D-beeld van de structuur van het universum
Traditionele technieken om de structuur van het heelal in kaart te brengen zijn beperkt. Ze creëren ofwel een plat 2D-beeld, ofwel focussen op enkele details. Maar dat staat op het punt te veranderen: Akira Endo (TU Delft) heeft een ERC Consolidator Grant ontvangen voor zijn TIFUUN-project, dat 3D-kaarten zal maken van grote delen van het heelal, tot op wel tien miljard lichtjaar afstand. SRON en de TU Delft werken samen aan het TIFUUN-project. |
|
02-03-22 |
NWO veroordeelt oorlogsgeweld Oekraïne, maatregelen in voorbereiding
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek is geschokt over de inval van de Russische troepen in Oekraïne. De beelden en berichtgeving van de laatste paar dagen maken duidelijk dat op nietsontziende wijze een vredelievend en vrij land wordt ingenomen door een agressieve buitenlandse mogendheid. NWO leeft mee met alle Oekraïners en in het bijzonder onze Oekraïense medewerkers en collega’s met familie en vrienden in Oekraïne en verklaart zich solidair met hen. |
|
01-03-22 |
Atmosfeeronderzoeker Berend Schuit wint Heinz Stoewer Space Award
Berend Schuit heeft de Heinz Stoewer Space Award gewonnen voor zijn afstudeerproject over methaanpluimen dat hij als Delftse student bij SRON uitvoerde. De faculteit lucht- en ruimtevaarttechniek van de TU Delft reikt jaarlijks deze prijs uit aan een student die met zijn/haar afstudeerscriptie het hoogste scoort op kwaliteit en maatschappelijke impact. Schuit heeft een machine-learning model gebouwd dat automatisch methaanpluimen identificeert uit data van het Nederlandse ruimte-instrument TROPOMI. |
|
24-02-22 |
Zwart gat rolt zijwaarts
Een internationaal team van astronomen, onder wie Peter Jonker van SRON en de Radboud Universiteit, heeft een zwart gat ontdekt wiens rotatie-as ruim veertig graden uit het lood staat ten opzichte van zijn baan om een ster. De vondst stelt theoretici voor de uitdaging om hun modellen over de vorming van zwarte gaten te herzien. Publicatie in Science. |
|
23-02-22 |
Fast and Furious: een schokgolf die zich uitstrekt over 6,5 miljoen lichtjaar
Een internationaal team van sterrenkundigen, onder wie SRON-wetenschapper Hiroki Akamatsu, heeft een van de grootste kosmische schokgolven die zichtbaar zijn vanaf de aarde scherper dan ooit in beeld gebracht. Deze gigantische schokgolven, die tientallen malen groter zijn dan onze Melkweg, ontstaan wanneer clusters van sterrenstelsels op elkaar botsen. Na de oerknal zijn dit de meest energierijke verschijnselen in het heelal. |
|
03-02-22 |
Kennisinstituten bundelen krachten voor onderzoek naar klimaatverandering en luchtvervuiling met satellieten
Het KNMI, TNO, SRON en de TU Delft gaan samen optrekken bij onderzoek en technologieontwikkeling op het gebied van aardobservatie. Met de oprichting van het ‘Clear Air’ consortium wil men de vooraanstaande kennispositie versterken die Nederland heeft om met satellieten emissies en de samenstelling van de atmosfeer te meten. Overheden en bedrijven kunnen die kennis inzetten voor het beperken van klimaatverandering, luchtvervuiling en verlies van biodiversiteit. De samenwerking is vandaag geformaliseerd met de ondertekening van een memorandum van overeenstemming (MoU) en de publicatie van een visiedocument dat de ambitie van de partners beschrijft. |
|
01-02-22 |
Satellieten identificeren affakkelinstallaties als enorme methaanlekken
Met behulp van satellietmetingen – waaronder die van het Nederlandse satelliet-instrument TROPOMI - is een team van klimaatonderzoekers er in geslaagd om grote methaanlekken te identificeren aan de westkust van Turkmenistan. Het blijkt in verreweg de meeste gevallen te gaan om niet-functionerende affakkelinstallaties, waardoor enorme hoeveelheden methaan ongehinderd kunnen ontsnappen naar de atmosfeer. |
|
07-12-21 |
Laatste ontbrekende puzzelstukje van botsingen tussen clusters van sterrenstelsels
Astronomen hebben een model over hoe botsende clusters van sterrenstelsels de verschillende stadia van hun botsing doorlopen, waarbij ze steeds een nieuwe vorm aannemen. Een stompe vorm verandert in een scherpe kegel, die weer transformeert tot de vorm van een tong. Die eerste en die laatste zijn al vele malen waargenomen, maar de scherpe kegel ontbrak nog. Tot nu. Publicatie in Astronomy & Astrophysics op 7 december. |
|
|
29-11-21 |
26-11-21 |
Bolometers opereren bij hogere temperatuur dankzij nieuw supergeleidend materiaal
Detectoren die bestaan uit een combinatie van een supergeleidende hot electron bolometer (HEB) en een lokale oscillator vormen de werkpaarden van de supra-terahertzastronomie. Deze detectoren bekijken bijvoorbeeld de geboorte van sterren en de evolutie van het heelal. Tot nu toe worden voor ruimte- en ballontelescopen vooral niobiumnitride HEBs gebruikt, die op lage temperaturen van 4 Kelvin moeten werken. Onderzoekers van SRON, TU Delft, RUG en Chalmers University hebben nu met succes een HEB getest die is gemaakt van magnesium diboride, een nieuw supergeleidend materiaal waardoor de detector niet alleen méér spectrale lijnen tegelijk ziet, maar ook werkt bij hogere temperaturen, rond 20 Kelvin. Hierdoor vallen de kosten, gewicht, volume en stroomverbruik van ruimte-instrumenten lager uit. Publicatie in Applied Physics Letters. |
|
23-11-21 |
MKID-detectoren blijken honderdmaal minder ruis te hebben
Wetenschappers ontwikkelen supergeleidende detectoren (MKIDs) om uit het zwakke schijnsel van exoplaneten een spectrum te ontwaren. Nu zien onderzoekers van SRON en de TU Delft bij hun MKIDs een honderdmaal lagere ruis dan gedacht. Het levert een nieuw natuurkundig inzicht op: de samenhang tussen het aantal quasideeltjes en hun levensduur vervalt. Publicatie in Physical Review B. |
|
16-11-21 |
TROPOMI meet 50.000 ton weggelekt methaan na explosie gasput Louisiana
Het Nederlandse ruimte-instrument TROPOMI heeft de klimaatschade in kaart gebracht van een explosie in een gasput in Louisiana in 2019. In totaal is er 50.000 ton methaan ontsnapt, equivalent aan een procent van de jaarlijkse Nederlandse CO2-uitstoot (100-yr GWP). Het SRON-onderzoeksteam gebruikte samen met het Amerikaanse EDF een nieuwe methodiek door met twee satellieten op verschillende manieren metingen te verrichten. |
|
09-11-21 |
Simultane TES-uitlezing op niveau van telescopen zoals Athena
SRON-wetenschappers hebben het signaal van 37 TES-pixels tegelijkertijd uitgelezen op een resolutie van 2,2 eV voor röntgenstraling (6 keV). Het is de eerste keer dat een simultane uitlezing voldoet aan de vereisten van toekomstige ruimtetelescopen op het niveau van Athena wat betreft zowel aantal pixels als energieresolutie. In 2020 zette SRON al een wereldrecord van 1,3 eV energieresolutie voor röntgenstraling met TES, maar alleen met de uitlezing van één pixel. |
|
09-11-21 |
Bias telescopen blijkt oorzaak ontbrekende zware zwarte gaten
Onze telescopen hebben nog nooit een zwart gat waargenomen zwaarder dan twintig zonsmassa’s. Toch weten we dat ze bestaan, getuige de tientallen detecties van zwaartekrachtsgolfdetectoren. Een team van astronomen onder leiding van Peter Jonker (SRON/Radboud) heeft nu ontdekt dat telescopen een bias hebben ten nadele van zware zwarte gaten, waarmee ze de tegenstrijdigheid verklaren. Publicatie in The Astrophysical Journal. |
|
04-11-21 |
Simultane uitlezing van zestig bolometers voor ver-infrarode ruimtetelescopen
TES-bolometers met gelijktijdige uitlezing van meerdere pixels zijn de beoogde detectietechniek voor een aantal ruimtemissies voor submillimeter en ver-infrarode golflengtes, zoals LiteBIRD en OST. Qian Wang, promovendus bij SRON en de RUG, heeft nu een simultane uitlezing ontwikkeld voor zestig TES-bolometers. Publicatie in Applied Physics Letters. |
|
30-10-21 |
Limiet op nauwkeurigheid TES-detector blijkt minder fundamenteel dan gedacht
SRON-wetenschappers ontwikkelen een detectietechnologie (TES) die de energie van individuele fotonen registreert, bijvoorbeeld voor röntgenstraling uit het verre heelal. Tot nu werd aangenomen dat de bedrading op de detectiechip een intrinsieke grilligheid in de nauwkeurigheid met zich meebrengt. Het onderzoeksteam heeft nu ontdekt dat er toch ruimte is voor verbetering. Publicatie in Physical Review Applied. |
|
29-10-21 |
Elektronparen blijven stabiel boven kritische temperatuur supergeleiding
Wetenschappers hebben ontdekt dat elektronparen soms samenblijven als de supergeleidende toestand is opgeheven. Ze zagen dit verschijnsel in titaniumnitride tot aan tweemaal de kritische temperatuur. In conventionele supergeleiders gaan elektronparen en supergeleiding hand in hand. Ruimteonderzoekers gebruiken titaniumnitride voor het bestuderen van exoplaneten. Publicatie in Science op 29 oktober. |
|
