APEX

Status	Active
Lancering	2005
Ruimtevaartorganisatie	ESO
Type	Ver-infrarood (0,2 – 1,5 mm)
Orbit	Atacama-woestijn, Chili
SRON-instrument	AMKID

Dark ages

Tijdens de eerste miljard jaar van het universum begonnen de eerste sterren zich langzaam te vormen. Maar omdat ze toen nog gehuld waren in dichte wolken van waterstof, blijven die aan ons zicht onttrokken. Dit tijdperk staat daarom bekend als de ‘dark ages’. Daarna vormden zich steeds meer sterren en ontstonden de eerste sterrenstelsels, terwijl de waterstofnevel opklaarde.

Lees meer

Ver-infrarood

Het licht van die eerste sterren is tijdens haar lange reis door ruimte en tijd opgerekt door de uitdijing van het heelal. Het oorspronkelijk zichtbare licht is daardoor veranderd in ver-infraroodstraling als aankomt op aarde. Die vangt APEX op met zijn 12-meter brede schotel. Zo’n grote schotel is nodig omdat het licht na een reis van ruim tien miljard lichtjaar behoorlijk is verzwakt. En omdat ver-infrarood wordt geblokkeerd door de aardatmosfeer staat APEX op ruim 5.000 meter hoogte in een van de droogste gebieden ter wereld.

Lees meer

AMKID

AMKID is de grootste camera ooit gemaakt voor ver-infrarood licht. Met ruim 17.000 pixels kan AMKID de vroegste sterrenstelsels tot in ongekend detail fotograferen. Ze zijn verdeeld over twee kleuren – op 0.35 en 0.85 mm golflengte – wat astronomen extra informatie biedt als ze de vorming van sterrenstelsels in kaart brengen tijdens de eerste periode van het heelal.

SRON en TU Delft hebben voor dit instrument de detectors geleverd, die zijn getest in de cryostaat op het SRON-lab in Groningen. De onderzoekers gebruiken zogenoemde hybride NbTiN-Aluminium MKIDs als detectoren. Die werken op basis van het natuurkunde fenomeen kinetische inductie. Dat manifesteert zich bij temperaturen nabij het absolute nulpunt waarbij het materiaal supergeleidend wordt. De lensjes zijn op de detectorchips gemonteerd op het SRON-lab in Leiden.

Het instrument zelf is ontwikkeld door het Max Planck Instituut voor RadioAstronomie in Bonn.

Lees meer