De Japanse röntgentelescoop XRISM is officieel begonnen aan haar wetenschappelijke missie. Na de lancering op 7 september 2023 onderging XRISM een reeks testen, die nu zijn afgerond. Samen met deze mijlpaal heeft het team twee nieuwe afbeeldingen vrijgegeven. SRON heeft bijgedragen aan XRISM door het filterwiel inclusief kalibratiebron te leveren voor het Resolve-instrument.
Resolve
XRISM heeft twee instrumenten aan boord—Resolve en Xtend—die elkaar complementeren met hun respectievelijk hoge spectrale resolutie (5 eV) en brede blikveld (38×38 arcmin). Resolve heeft haar eerste spectrum gemaakt van de Perseus Cluster (figuur 1), een helder cluster van sterrenstelsels op 240 lichtjaar van de aarde. ‘Het spectrum laat duidelijk de vingerafdruk zien van een heel heet gas,’ zegt astronoom Elisa Costantini (SRON), die onderdeel is van het consortium. ‘De breedte van de lijnen wijzen op turbulentie in het gas, wat een belangrijke indicator is voor de oorsprong van het hete materiaal en de dynamiek binnen het cluster.’
Xtend
Xtend heeft haar eerste afbeelding gemaakt van de supernovarest SN1006 (figuur 2). Dit is het restant van een supernova die in het jaar 1006 afging en sindsdien is uitgezet tot een bol van zestig lichtjaar in diameter. De expansie is nog steeds aan de gang, met vijfduizend kilometer per seconde. Dankzij haar brede blikveld kon Xtend de volledige supernovarest vastleggen in een enkele belichting. De observatie vertelt astronomen welke elementen aanwezig zijn in het gas en geeft aanwijzingen over de geëxplodeerde ster en het explosie-mechanisme.